BEHİSTUN YAZITI

UNESCO Dünya Mirası

Dünyanın en büyük taş tableti

Behistun Dağı, Kermanshah Eyaleti, İran

 Behistun Yazıtı (aynı zamanda Bisotun, Bistun veya Bisutun Eski Pers: Bagastana, "tanrı'nın yeri" anlamına gelen) çok dilli bir yazıttır..

İran'ın Kermanshah eyaletindeki Kermanshah kenti yakınlarındaki Behrdun Dağı'ndaki bir uçurumun üzerinde büyük bir kaya kabartmasıdır.

Darius,  yazıtının görülmesini her şeyden çok arzulamıştır. Darius un  bunu istediğini kendi sözlerinde rahatça görüyoruz:

"kral dara ilan eder ki:

sen, şimdi, tarafımdan yapılmış olanlara inan. bunu halka bildir, ondan gizleme!

bu bildirimi gizlemez de,

(tersine) halka bildirirsen,

Ahura Mazda senin dostun olsun

ve evlatların sayısız olsun

ve çok uzun ömürlü olasın!

kral dara ilan eder ki:

bu bildirimi gizler ve halka bildirmezsen,

Ahura Mazda, canını alsın ve evlatların olmasın!!!"

Darius'un yazıtın geniş alana yayılmasını istediğini yazıtta birkaç dil  kullanmasından da çıkarabiliyoruz. Tüm bunlar da bir noktada tahtı bir başkasından gasp eden Darius'un bölgede meşruiyet sorunu yaşadığına dair ipuçları veriyor.

Darius un yazıtı, Cuneiform da denilen çivi yazısının okunmasında inanılmaz bir öneme sahip yazıttır.

Konumu kesinlikle tesadüf değildir, aksine bilinçli olarak seçilmiştir çünkü bu bölge İpek Yolu'nun geçtiği bir yerdir.

MÖ 522 yazında Pers İmparatorluğu'nun kralı olarak yaptığı taç giyme töreni ile M.Ö. 486'nın sonbaharında ölümü arasındaki Darius tarafından yazılan yazıttır. Yazıt, Darius'un ataları ve soyunu da içeren kısa bir otobiyografisiyle başlıyor. Yazıtın daha sonra Darius, Pers İmparatorluğu boyunca birden fazla isyan çıkarmak için (M.Ö. 521'de sona eren) bir yıl içinde on dokuz savaşla çarpıştığı Büyük ve Kamışlı II'nin ölümlerini izleyen uzun bir olaylar dizisi sunar. . Yazıda, Büyük Cyrus ve oğlu Cambyses II'nin ölümlerinden kaynaklanan isyanların, imparatorluğun her yerinde çeşitli imparatorluklar ve onların ortak-komplocuları tarafından düzenlendiği, her biri sahte bir şekilde krallık ilan ettiği iddiaları ayrıntılı olarak belirtilmektedir. (Cyrus'un ölümünü takip eden ayaklanma.)

Büyük Darius, başkaldırı dönemi boyunca tüm savaşlarda galip geldi ve başarısını "Ahura Mazda'nın lütfuyla" ilişkilendirdi.

Yazıt, aynı metnin üç farklı cuneiform senaryo dilinde yazılan üç versiyonunu içerir: Eski Pers, Elamite ve Babil (çeşitli Akkadian).Belge, daha önce kaybedilen bir senaryonun deşifresinde en önemli olanıdır.

Yazıt, Babil ve Başkentleri (Babil ve Ecbatana) birbirine bağlayan antik bir yoldan yaklaşık 25 metre genişliğinde ve 100 metrelik bir kireçtaşı uçurumun yaklaşık 15 metre yüksekliğindedir. Eski Farsça metin beş sütun halinde 414 satır içerir; Elamite metni sekiz sütunda 593 satır içerir ve Babil metni 112 satırdır. Yazıt, Darius I'e ait büyük bir kabartma tarafından resmedilmiştir.

Hiyeroglifler için Rosetta taşı ne ise, çivi yazısı için de Behistun yazıtı odur.

Kaynak Antik Pers Tarihi Josef wiesehöfer